De dynamiek binnen de Nederlandse zzp-markt is de afgelopen jaren enorm toegenomen. Terwijl zelfstandigen steeds vaker een belangrijke schakel vormen binnen organisaties, brengt deze groei ook complexiteit en risico’s met zich mee. De voorgenomen opheffing van het handhavingsmoratorium van de Wet DBA, dwingt opdrachtgevers zorgvuldig om te gaan met de inrichting van contracten. Een miskwalificering van de arbeidsrelatie kan immers verstrekkende gevolgen hebben. Bij handhaving door de Belastingdienst kunnen de kosten voor een werkgever per (schijn) zzp'er oplopen tot gemiddeld €150.000 (uitgaande van een gemiddeld tarief van € 81 per uur) aan achterstallige loonheffingen.
Raad van State kritisch over wet VBAR
Recentelijk heeft de Raad van State kritisch advies uitgebracht over het nieuwe wetsvoorstel voor de Wet Voorkoming Beperking Arbeidsrechtelijke Rechten (VBAR), dat oorspronkelijk bedoeld was om een helder toetsingskader te bieden. Dit toetsingskader beoogt het onderscheid tussen werknemers en zelfstandigen te verduidelijken en daarmee schijnzelfstandigheid te verminderen. Volgens de Raad van State blijft de beloofde duidelijkheid echter uit. De conclusie is dat de toegevoegde waarde van de Wet VBAR ten opzichte van de Wet Deregulering Beoordeling Arbeidsrelaties (DBA), te beperkt is. We zullen dus voorlopig arbeidsrelaties blijven kwalificeren aan de hand van de Wet DBA, waarin feiten en omstandigheden beslissend zijn. Geen eenvoudige opgave.
Tenslotte merkte de Raad van State op dat beide maatregelen (beëindiging van het handhavingsmoratorium en invoering van de Wet VBAR) de onderliggende, bredere problematiek niet wegnemen. Je zou bijna vergeten waar het de regering nu eigenlijk echt om gaat. Namelijk het beschermen van kwetsbare werkenden, verminderen van de druk op het solidariteitsstelsel, tegengaan van oneerlijke concurrentie, de negatieve gevolgen van te hoge werkdruk mitigeren, innovatie stimuleren en continuïteit van de bedrijfsvoering binnen organisaties waarborgen. Minister Van Hijum (Sociale Zaken en Werkgelegenheid) neemt extra tijd om ‘nog eens goed’ naar de VBAR te kijken. We wachten af, maar de eerder geplande invoeringsdatum van 1 januari 2026 lijkt hoe dan ook definitief van tafel.
Misleidende oplossingen van intermediairs
Ondertussen schieten ‘zzp-expert-intermediairs’ als paddenstoelen uit de grond, met beloftes om opdrachtgevers DBA-proof te maken via software, rekenmodules en allerlei ‘slimme’ rechtsvorm-constructies die vergelijkbaar zouden zijn met het zzp-schap. Helaas gaat deze benadering vaak voorbij aan de complexiteit en het casuïstische en holistische karakter van de beoordeling. Feiten en omstandigheden laten zich immers niet vangen in een ‘simpele’ rekenformule. Niet voor niets hebben diverse stakeholders kritisch gereageerd op de webmodule van de Belastingdienst zelf. En waar het gaat om de ‘slimme’ rechtsvormen, is mijn verwachting dat de Belastingdienst hier op enig moment wel doorheen zal prikken. Grote kans dat je dan weer te maken krijgt met onverwachte afdrachten.
Daarnaast beloven deze intermediairs ook regelmatig om ‘100% alle risico's en aansprakelijkheid over te nemen’, maar dit vind ik misleidend. De opdrachtgever blijft namelijk altijd een schakel in de keten, die ook ter verantwoording geroepen kan worden. Bovendien bestaat er ook een kans op imagoschade, naast de financiële risico’s. Om op dat laatste nog even door te gaan; een grote som aan naheffing per zelfstandige kan zomaar voor rekening van de opdrachtgever komen, als de intermediair niet aan zijn betalingsverplichtingen kan voldoen. En indien een intermediair niet kan voldoen, is een opdrachtgever ook de klos. Zie het faillissement van Corso geruime tijd geleden en van TCP (destijds broker bij ING) in een recenter verleden. De risico’s – zoals naheffingen, boetes en juridische gevolgen – blijven dus aanwezig, wat bedrijven die zich laten verleiden door simpele oplossingen juist kwetsbaarder maakt.
Het belang van echte zelfstandigen
Tegelijkertijd willen we graag de echte zelfstandig ondernemers behouden voor de arbeidsmarkt. Dit structureel goed organiseren vereist specialistische kennis. In een zzp-landschap waar regels soms aanvoelen als een mijnenveld, is deze expertise belangrijker dan ooit.
Hierdoor kunnen opdrachtgevers zich focussen op hun kernactiviteiten en tegelijkertijd met een gerust hart samenwerken met zelfstandigen. Precies dát is waar wij met YEM - onderdeel van Randstad Groep Nederland - ons al zeventien jaar voor inzetten.
Advies
Mijn advies aan werkgevers: Kijk kritisch naar de feiten en omstandigheden. Is zelfstandigheid echt passend voor de situatie en/of het project? Zo ja, geef de echte zelfstandige dan ondernemersruimte. Zo niet, neem actie en onderzoek een andere samenwerkingsvorm. Het is geen eenvoudige opgave, maar wel een noodzakelijke om compliant te blijven. Wees kritisch en laat je niet verleiden door oplossingen die te mooi lijken om waar te zijn.
